Đất nông nghiệp ở xã Phước Thành, tỉnh Bình Định đã bị xói mòn quá mức để sử dụng. - Ảnh danviet.vn
BÌNH ĐỊNH - Nhiều dự án khai thác khoáng sản ở khu vực miền Trung Việt Nam, đã được cấp giấy phép hoặc không được phép, có ảnh hưởng rõ rệt đến đất nông nghiệp, đặc biệt là ở các tỉnh Bình Định và Quảng Nam.
Ví dụ, việc khai thác đá ở núi Hòn Chà ở xã Phước Thành thuộc tỉnh Bình Định, do Công ty TNHH Hoàn Cầu Granite điều hành gần như đã hủy hoại thực vật gần đó. Các máy đào chạy suốt cả giờ đồng hồ đã gây lãng phí ở hai bên sườn núi. Sau khi mưa lớn, dòng nước chảy đất lỏng và cát xuống dốc xuống các cánh đồng bên dưới, chôn vùi nhiều cây trồng dưới bùn dày.
Ông Nguyễn Văn Thạnh, một nông dân ở xã Phước Thành cho biết, năm trại sào (1 sào = 250m 2) bị xói mòn đất. "Bốn sào đã được phục hồi, và Công ty Hoàn Cầu hỗ trợ về phân bón, tuy nhiên sản lượng vẫn chỉ bằng một nửa so với trước đây", ông Thạnh nói.
Đất nông nghiệp còn lại được bao phủ bởi cát rất nhiều mà không có gì khác để làm, vì vậy công ty đã quyết định bồi thường khoảng 1,5 triệu (66 USD) cho mỗi vụ mùa. "Nhưng đó chỉ là một giải pháp tạm thời. Tôi muốn công ty giải quyết các mảnh vỡ để tôi có thể tiếp tục sản xuất bình thường ", ông nói thêm.
Ông Lê Văn Đồng, Chủ tịch UBND xã Phước Thành, cho biết việc bồi thường mùa vụ đông xuân 2016-17 đã làm muộn, làm cho nông dân tức giận. Đồng cho biết các nhà chức trách sẽ bắt buộc công ty phải tiến hành các hoạt động cải tạo, trả lại đất canh tác cho nông dân.
Đồng cũng cho biết công ty đã không thực hiện nghĩa vụ của mình trong việc thiết kế máy làm sạch (bể lắng để loại bỏ chất rắn lắng đọng bởi trầm tích) và kênh nước. "Công ty là tất cả những lời hứa", ông phàn nàn.
Ông Huỳnh Thanh Phương, cán bộ Sở Tài nguyên huyện Tuy Phước cho biết, các nhà chức trách đã gặp cán bộ công ty vài lần, yêu cầu họ xây dựng kênh mương bê tông để thay thế rãnh hiện tại đang sử dụng và tránh xói mòn trước mùa mưa tới.
Ông Phương nói thêm: "Ngoài ra, việc đền bù phải được chấm dứt sớm nhằm thực hiện các biện pháp thu hồi đất nông nghiệp cho nông dân.
Bụi sẽ không lắng
Cán bộ xã Cát Trinh (huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định) nhằm cải thiện chất lượng đất đai trong phạm vi quyền hạn của mình, cũng như tổ chức tập hợp đất để hỗ trợ hiện đại hoá nông nghiệp địa phương. Công ty TNHH Hưng Thiên Long được giao nhiệm vụ này.
Tuy nhiên, ngoài việc phục hồi đồng ruộng, công ty còn đưa vào một đoàn xe tải và xe tải để khai thác đất sét dưới đồng ruộng để bán cho lợi nhuận đẹp trai, để lại cho nông dân phải chịu hậu quả.
Theo kiểm tra của xã vào năm 2016, xe tải của công ty đã ảnh hưởng đến người dân địa phương. Tuy nhiên, chính quyền xã không yêu cầu công ty đăng ký số lượng đất thừa, vi phạm Luật Khoáng sản. Kế hoạch cải tạo đất nông nghiệp, không phải là một đánh giá về môi trường vi phạm Luật Bảo vệ Môi trường.
Tháng trước, chính quyền địa phương đã ra lệnh cho công ty đăng ký số đất thừa để phê duyệt bởi chính quyền tỉnh Bình Định. Việc đánh giá môi trường cũng bắt buộc. Việc vận chuyển đất "thừa" sẽ chỉ được tiếp tục sau khi các tài liệu này đã được thu thập.
Ông Huỳnh Quỳnh Vĩnh, Phó Cục trưởng Cục Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Định, cho biết Cục đã không nhận được bất kỳ tài liệu nào từ công ty. "Khai thác quá mức đất sét sẽ làm mất đi khả năng giữ nước của đất. Chất lượng đất đai sẽ bị ảnh hưởng và nông dân cũng sẽ như vậy. Chúng tôi sẽ tiến hành một chuyến đi thực tế để đánh giá tình hình trong khu vực, "ông Vinh nói thêm.
Cùng một vấn đề cũ
Tại tỉnh Quảng Nam, giàu có với vàng, cát và than, nhiều quy định đã được ban hành để bảo vệ các nguồn tài nguyên này, nhưng các hoạt động bất hợp pháp vẫn đang tiếp tục tìm cách tiếp tục gây nguy hiểm cho cuộc sống và môi trường địa phương.
Ông Lê Văn Hồng, 70 tuổi, thuộc thị trấn Điện Bàn cho biết, các dự án khai thác cát sẽ được tìm thấy trên toàn bộ các ngân hàng sông Thu Bồn, nơi mà ông nói là chịu trách nhiệm nhiều nhất về việc xói mòn, thậm chí còn nhiều hơn lũ lụt.
Theo Võ Văn Minh, 74 tuổi, khai thác là hợp pháp trong ngày, nhưng các tàu cũng hoạt động bất hợp pháp sau khi trời tối. "Đất nông nghiệp của người dân đang co lại," Minh nói.
Trần Tịnh, Chủ tịch UBND xã Điện Trung, cho biết năm ngoái sự xói mòn xảy ra dọc theo bờ sông 300m, và gần 2ha đất đã bị mất nước. "Chúng tôi biết rằng họ vẫn bí mật tiến hành khai thác vào ban đêm, và chúng tôi không có xe để kiểm tra trên tàu của họ. Thậm chí nếu chúng ta có thể bắt tay họ, họ vẫn có thể tạo ra một số loại văn bản quy phạm pháp luật mà chúng tôi không có khả năng xác minh ", ông Tịnh nói.
Để giải quyết khiếu nại của người dân, Nguyễn Viễn, Cục trưởng Cục Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam đã ra lệnh cho Thị trấn Điện Bàn điều tra việc khai thác trái phép.
Trong một báo cáo trình lên Bộ Tài nguyên và Môi trường, tỉnh Quảng Nam cho biết phân bố rải rác các nguồn tài nguyên khoáng sản đã làm cho nó khó quản lý. Tỉnh cũng thừa nhận một số chính quyền xã đã không làm tốt công tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Năm 2016, tỉnh Quảng Nam tiến hành kiểm tra 223 lượt: 340 động cơ đốt trong, 26 bộ phận hút, 10 máy phát điện, 362 chuồng bị phá huỷ, hàng ngàn công nhân bị trục xuất khỏi các khu khai thác bất hợp pháp. Các khoản tiền phạt trị giá 3,9 tỷ bảng Anh (172,000 đô la) đã được ban hành với 166 vi phạm. - VNS